Daha az atık üreten, hatta hiç üretmeyen bir yaşam tarzı mümkün mü? Sürdürülebilir alışkanlıklar kazanmanın zahmetli, maliyetli veya yalnızca dağlarda yaşayan keşişlere özgü olduğunu mu düşünüyorsun? Tekrar düşün ve bir kıvılcımla başlayıp kitleleri harekete geçiren hem senin hem de gezegenin yüzünü güldürecek heyecan verici ‘sıfır atık’ hareketinin parçası olmaya hazır ol.
Ambalaj Atıklarına Sürdürülebilir Çözümler
Dünya plastik içerisinde boğuluyor. Her gün ürettiğimiz tonlarca atık, okyanusları ve vahşi yaşamı kirletiyor, en sonunda da tükettiğimiz gıdalara ve suya girerek vücudumuza nüfuz ediyor. Günlük alışkanlıklarımız, günümüze ve geleceğimize yön veriyor.
Günlük hayatımızın vazgeçilmez parçası olan gıda, güzellik ve temizlik malzemelerinin paketlenmesinde aşırı ambalajlama yapılıyor. Bu ambalajların üretimi, taşınması ve bertaraf süreçlerinde neden olduğu karbon eşdeğer ayak izi (CO2e – CO2 ve diğer sera gazları) göz ardı edilemeyecek derecede yüksek. Plastikler; düşük yoğunluklu, iyi mekanik özelliklere sahip olmaları ve düşük maliyetle temin edilebilmeleri nedeniyle özellikle gıda ambalajlamalarında en çok tercih edilen malzemeler arasında yer alıyor. Çevreye oluşturduğu tehdit göz ardı edildiğinden, plastik üretimi 1975 – 2012 yılları arasında %620 oranında artmış bulunuyor ve her yıl 1,47 milyar ton – birey başına 436 kg – kentsel atık üretiliyor.
Sürdürülebilir yaşam stiline kavuşmanın en önemli adımları arasında, ambalajsız ürün kullanımı geliyor. Plastik ve tek kullanımlık çatal-bıçak, kap ve yemek kutularında plastik içermeyen alternatiflere geçiş gibi günlük hayatımızda yapabileceğimiz ufak değişiklikler çevremizde domino etkisi yaratırken, gezegene de pozitif bir katkıda bulunuyor. Küresel bir akım haline gelen, tarihi 1970-80’lere dayanan ve günümüzde çevreci aktivist Bea Johnson’ın öncülüğünü yaptığı “sıfır atık” (zero waste) hareketi, bizlere sürdürülebilir alışkanlıklar edinebilmemiz için yol gösteriyor. Döngüsellik, sıfır atık ürün tasarımı, atık azaltımı ve önleme ile yeniden kullanım prensiplerini içinde barındıran bu akım, plastiksiz yaşama alternatif “ambalajsız ürün” konseptini doğuruyor. Konseptin sınırlarını göz ardı etmemekle birlikte (örneğin; tıbbi ürünler, dondurulmuş gıdalar vb.), günlük hayatımızda kullandığımız birçok ürünün ambalajsız satın alınması mümkün.
Peki ambalajsız ürün dükkânlarından nasıl alışveriş yapılıyor?
Ufak değişikliklerle birlikte, ambalajsız ürünler aynı sistemle çalışıyor: Müşteriler kendi kaplarını getirebiliyor ya da kapları dükkanlardan temin edebiliyor.
- Darasını al (Tare) – boş kaplar tartılıp ağırlıkları üzerlerine yazılıyor.
- Doldur (Fill) – alınacak ürünler kaplara dolduruluyor.
- Tart (Weigh) – dolu kaplar kasada tartılıyor.
- Öde (Pay) – kabın ağırlığını toplamdan düşülerek ödeme yapılıyor .
Ambalajsız ürünler kullanmak hem paradan tasarruf etmek hem de atık israfını azaltmak için ideal bir yöntem. Dükkanlarda sunulan yeniden doldurma istasyonları, seni daha pahalı ve israfa yol açabilecek büyük miktarda alışveriş yerine, tam olarak ihtiyacın kadar gıda ve ürün satın almaya yönlendiriyor. Ambalajsız ürün satan dükkânların pek çok kâğıt torba ile alışveriş imkanı sunsa da, yanında bez çanta veya çeşitli kaplar taşıyarak daha çevreci bir şekilde alışveriş yapabilirsin.
Globalden Örnekler
Ulf un:verpackt
Unverpackt Laden Frankfurt yani kısaca ‘Ulf’, ambalajsız alışveriş gerçekten mümkün mü? sorusuyla yola çıkan Claudia ve Matthias çifti tarafından 2019 yılında kurulan ve o günden beri Frankfurt’ta hizmet veren bir işletme. Kendi yarattığı çöplere bakarken artan huzursuzlukları ve akabinde önlerine çıkan sıfır atık hareketi raporu, çiftin kulaklarını dikip toplumda faydalı bir değişiklik yaratmaya sürüklüyor. Alışveriş merkezlerinin ve dünyaya yön veren büyük finans kuruluşlarının kalbi olan Frankfurt’ta, bu tarz bir girişimi kolaylaştırmak için ürün yelpazesini geliştiriyor. Ulf, ürün seçimi yaparken açıkça tanımlanmış satın alma kriterlerini kullanıyor; organik, yerel, adil (Fairtrade) ve mevsimsel ürünlerin bilinçli tedarikçilerden temin edilmesi, hayvansal gıdalarda ise uygun hayvancılık, alana bağlı yem ekimi ve stressiz kesim koşullarının sağlanması gerekiyor. Alışveriş yapmaya vakti olmayan veya kendi alışveriş yapmak istemeyen müşterilerine oldukça kolaylık sağlayan bir sistemi de mevcut: Hangi ürünün hangi miktarda olması gerektiğini kutu, kavanoz vb. üzerine net bir şekilde yazıp bir iletişim numarası bırakıldığında, Ulf hazırlanan ürünler için en kısa sürede müşterileriyle iletişime geçiyor. Siparişini teslim almak için gelemeyenlere de bisiklet ile teslimat sağlıyor.
Ulf’un bir de mottosu var: yeniden düşünün, hayatınızda farklı düzenlemeler yapın, alışveriş rutinlerinizi değiştirin ve yola çıkın!
Unpackaged
2006 yılında Londra’da küçük bir pazar tezgâhında satışa başlayan, şu an ise artık küresel bir trend olan sıfır atık perakende iş modeline öncülük eden bir işletme. Büyüyen ambalaj atığı sorununa bir çözüm bulma vizyonuyla yola çıkan Unpackaged, bütün tedarik zincirinde ihtiyaç duyulan ambalajlama süreçleri için danışmanlık sağlıyor. İşletme, İngiltere’nin ilk tam sertifikalı organik süpermarketi olan Planet Organic ile Londra genelindeki dükkanlara toplu dolum imkânı sağlamak için ortaklık yapıyor. Unpackaged, tüm ürünlerini benimsemiş olduğu etik kaynaklardan sağlama politikasına göre seçiyor. Organik sertifikalı, GDO’suz, küçük üreticileri destekleyen, kooperatiflerle çalışan ve mümkün olduğunda tüm tedarikçileri yeniden kullanılabilir ambalaj kullanmaya teşvik eden işletmeler bu politikanın kapsamına giriyor. 70’ten fazla organik gıda (kuruyemiş, çikolata, bakliyat, tohum vb.) ve ekolojik ev temizleyiciler sunan işletme; müşterilerini sağlıklı, besleyici ve “bütün” gıdaları kullanmaları için teşvik ediyor. Kendi sıfır atık dükkânını açmak isteyen herkese online olarak – Londra’da ise bizzat yerinde – grup atölye çalışmaları düzenliyor. Sonrasında da kendi kapsamlı ağlarına dahil olabilmeleri ve önlerine çıkan sorunları çözebilmeleri için desteklerini sürdürüyor.
Original Unverpackt
“Günlük tüketime sürdürülebilir bir alternatif olmak” misyonu ve “herkes için ambalajsız yaşam” mottosuyla 2014 yılında Berlin Kreuzberg’de ilk dükkânını açan Original Unverpackt, Almanya’da ambalajsız ürün akımının öncüsü. 2014’ten bu yana plastik içermeyen ve iklime zarar vermeyen paketlenmemiş ürünler satıyor. Almanya’nın her yerinden ve 22 Avrupa ülkesinden sipariş kabul eden işletme, sıfır atık yaşam tarzını edinmek isteyen herkese kolaylık sağlıyor. Doğal kozmetikler, kendin yap setleri (DIY – do it yourself), temizlik ürünleri, ev gereçleri, kitaplar, gıda ürünleri ve çok daha fazlasını bulabileceğimiz Original Unverpackt, müşterilerinin günlük yaşamlarında küçük değişiklikler başlatırken, küresel şirketlerin de yeniden düşünmesini ve harekete geçmesini istiyor. Fikri hayata geçiren Milena Glimbovski, kurulduğu günden bu yana sürdürülebilirlik, perakende trendleri, sıfır atık ve girişimcilik konularında dersler veriyor.
Büyük bir sıfır atık topluluğunun gücünü arkasına alan Original Unverpackt; kendisini bilinçli, sürdürülebilir bir yaşamın hayranı olan ve dogmatik tüketimi reddeden bilinçle her gün biraz daha iyi olmaya çalışıyor.
Süpermarketlerin Rolü
Almanya’da yapılan empirik (gözleme dayalı) bir çalışmaya göre, çevre yanlısı kişisel normların (pro-environmental personal norms) ambalajsız ürünlere olan yönelimi arttırdığı fakat çevresel farkındalığı düşük olan bireylerin önündeki engelleri kaldırmak için bazı girişimlerin teşvik edilmesi gerektiği sonucuna varılıyor. Tam bu noktada, özellikle gıda ambalajındaki israfı azaltma konusunda süpermarketler, hem satın alan hem de tedarikçi tarafında olumlu değişim yaratma gücünü elinde tutan kapı bekçileri olarak kabul ediliyor.
Organik gıda satışı ile Almanya’nın öncü süpermarketlerinden biri olan tegut…, her yıl Almanya’da üretilen 18,9 milyon ton ambalaj atığına dikkat çekerek, 2019 yılında Fulda-Kaiserwiesen’de ilk ambalajsız ürün istasyonunu açıyor. Makarna, pirinç veya yulaf ezmesi gibi kuru gıdalardan çikolata kaplı yaban mersinli şekerlemelere kadar 100’den fazla organik ürünü barındıran süpermarket, şu an 30’tan fazla istasyonda hizmet veriyor.
Türkiye’de durum
Türkiye’de de sürdürülebilirlik prensiplerini benimsemiş bazı işletmeler, paketlenmemiş alternatiflere başvurarak müşterilerine ambalajsız ürünler sunabiliyor. Yukarda bahsedilen konseptin örnekleriyle Türkiye’de yeni yeni karşılaşmaya başladık. Ancak henüz yeterli miktarda değil, bu da sosyal girişimcilere açık bir çağrı niteliğinde.
Ambalajsız, plastik içermeyen ve çevre dostu ürünleri satan dükkânların çoğalması ve bireylerin bu uygulamalara yönelmeleri; plastik kirliliğini önlemeye, çöpe giden atık miktarını azaltmaya ve doğal olarak karbon ayak izimizi düşürmeye çok büyük katkıda bulunacaktır.
İhtiyacın kadarını almanı teşvik eden, doğa ile iş birliği içinde zehirsiz ve atıksız üretim yapan üreticilerin bir araya geldiği Good4Trust’ta hep birlikte buluşalım. Good4Trust’tan satın aldığın ürünlerde plastiksiz kargo talep edebilirsin.
Bir Cevap Yazın