Doğa dostu bir yaşamdan bahsederken beslenmemizi de sürdürülebilir hale getirmemiz önemli. Sürdürülebilir beslenme hakkında neler biliyoruz? Haydi gel, beslenmemizi nasıl daha sürdürülebilir hale getirebiliriz birlikte düşünelim.
Sürdürülebilirlik kavramını hemen hemen her yerde görüyoruz. Sürdürülebilir tekstilden sürdürülebilir ulaşıma hayatımızın her alanına dahil olan bir kavram sürdürülebilirlik. Sürdürülebilirlik söz konusu olduğunda aklımıza ilk gelen satın aldıklarımız. Peki ya hayatımızda büyük bir yere sahip olan yediklerimiz? İşte burada sürdürülebilir beslenme devreye giriyor. Daha önce sürdürülebilir beslenmeyi duydun mu? Sürdürülebilir beslenme sana neleri çağrıştırıyor?
Sürdürülebilirlik, beslenme alanında da oldukça önemli bir yere sahip. Dünya’nın sahip olduğu doğal varlıklar insan kullanımıyla hızla tükeniyorken, onların insan yaşamı için önemini daha net anlıyoruz. Günümüzde sürdürülebilirlik kavram bilinci kayda değer oranlarda artarken, sürdürülebilir beslenme nedir, nasıl uygulanır soruları da aklımızda canlanıyor. Tüm bu soruların cevabını bu yazımızda vermeye çalıştık.
Sürdürülebilir Beslenme Nedir?
2019’da Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Gıda Tarım Örgütü (FAÖ) tarafından yapılan tanıma göre sürdürülebilir beslenme; Dünya’nın karşı karşıya kaldığı kaynak kıtlığı ve iklim krizi göz önünde bulundurularak, gezegen ve insan sağlığının iyi halinin birlikte gözetildiği sağlıklı beslenme modelidir.
İlk sürdürülebilir beslenme tanımı, 1986 yılında Gussow ve Clany tarafından Sürdürülebilirlik için Beslenme Kılavuzu (Dietary Guidelines for Sustainability) adlı makalede yapıldı ve bu çalışmada kavramın tüm insanlık için önemi vurgulandı. Sürdürülebilir beslenme, gıda israfını minimum seviyelere indirmeyi, doğal kaynakların yerinde ve verimli kullanımını, ekolojik dengeye zarar vermeden beslenmeyi amaçlıyor. Yani hem insanın hem de doğanın sağlığını önemseyerek beslenme de diyebiliriz.
Sürdürülebilir Beslenme Özellikleri Nelerdir?
Daha doğa dostu, daha sağlıklı, daha ekonomik bir beslenme modelini benimsemeyi sanıyorum ki hepimiz isteriz. Sürdürülebilir beslenme modelinde gıdaların çevreye etkisi düşük olmalı ve kaliteli gıdaya herkes kolaylıkla ulaşabilmeli. Aynı zamanda gıdalar güvenilir, besin içeriği yüksek ve ekonomik olmalı. Akdeniz Diyeti ve Yeni İskandinav Diyeti sürdürülebilir beslenmeye örnek olarak gösterilebilir. Her ne kadar bu diyetler güzel birer örnek olsa da senin için en uygulanabilir sürdürülebilir beslenme daha farklı olabilir.
Peki, hem kendimiz hem doğa için sürdürülebilir beslenme modelini hayatımıza nasıl geçiririz? Sürdürülebilir beslenmenin temel prensiplerini benimseyerek elimizden geldiğince günlük hayatımızın bir parçası haline getirerebiliriz. Tüm adımları tek seferde yapmak zorunda değiliz. Bize en uygun ufak adımlarla değişiklik yapmaya başlayabiliriz. Örneğin haftada bir gün hayvansal ürün tüketimini sınırlayayabilir ya da öğünlerdeki sebze miktarını artırabiliriz. Etsiz beslenme için uygulayabileceğin pratik tarifleri buradan okuyabilirsin.
Sürdürülebilir Beslenmenin Temel Prensipleri Nelerdir?
Sürdürülebilir beslenmeyi kavramak ve günlük hayatımıza uyarlamak için temel prensiplerini içselleştirmemiz gerek. Daha etkili sistemler kurarak temiz ve iyi gıdaya herkesin erişmesini sağlayabiliriz. Sürdürülebilir beslenme şu temel prensiplere dayanır:
- Yeterli, dengeli ve çeşitliliği olan diyet benimsemek
- Mevsiminde sebze, meyve ve balıkları tercih etmek
- Daha çok tam tahıl, kurubaklagil ve tohum yemek
- Daha az hayvansal gıda (kırmızı et, beyaz et, yumurta, süt ve süt ürünleri) ile beslenmek
- Her gün en az 5 porsiyon meyve ve sebze yemek
- İşlenmiş gıdanın beslenmemizdeki yerini en aza indirmek
- Gıda atığı miktarını azaltmak
Aslında sürdürülebilir beslenme prensibi olarak değindiğimiz her şey hali hazırda sağlıklı beslenmenin bir parçası. Amacımız insan ve çevre sağlığını bir bütün olarak kabul etmek ve her ikisi için de daha iyi olacak bir sistem sağlamak.
Sen de hem kendin hem doğa için sürdürülebilir beslenmeye ne dersin? İhtiyaçlarını doğa ve insana duyarlı üretim yapan üreticilerden karşılamak için Good4Trust’ta buluşalım.
Yazar: Diyetisyen Bilge Nur Doğan
