Çıkardığın çöplerin %50-60’ının organik atıklardan oluştuğunu biliyor muydun? Evde çıkardığın atıkları kompost ederek hem atıklarını azaltabilir hem de toprağı güçlendirecek gübre elde edebilirsin. Üstelik bunu yapabilmek için bahçeli büyük bir evde ya da köy evinde yaşamana gerek yok. İşte evde yapabileceğin kompost çeşitleri.
Kompost, organik atıkların mikroorganizmalar aracılığıyla çözünmesi ve gübreye dönüşmesine verilen isim. Evde, bahçede ya da arsada yani her yerde ve her ölçekte yapılabilir. Önemli olan koşullara uygun bir kompost sistemi seçmek. Şehirde yaşayan ortalama bir kişi günlük 1 – 1.5 kg civarı atık üretiyor. Bu atıkların yaklaşık 500 gr – 750 gr’ını organik atıklar oluşturuyor. Geri kalan kısmının büyük çoğunluğu ise geri dönüştürülebilen atıklar.
Neden Kompost Yapmalısın?
Kompost yapmanın pek çok faydası var. Organik atıklar çok değerli kaynaklar olmasına rağmen, ayrıştırılmadığında metan gazı salımına sebep oluyor. Toprak için faydalı olabilecek, doğal döngüye katılabilecek kaynaklar, dünya ve insanlar için zararlı hale gelebiliyor. Kompost aynı zamanda onarıcı tarımda da kullanılan bir teknik. WWF’in hazırladığı bir rapora göre, gıda israfını engelleyerek insan kaynaklı sera gazı salımını %6-8 oranında azaltmak mümkün. Kompost yaptığında;
- Organik atıklarını değerlendirmiş olusun.
- Evinden çıkan atık miktarını azaltırsın.
- Bitkilerine ihtiyacı olan besini doğal yollarla sağlarsın.
- Kompost yapmak eğlenceli ve birleştiricidir.
Komposta Dair Yanlış Bilinenler
Kompost yapmak denilince çoğu insanın aklına ya evimde yaptığım kompost kokarsa, böceklenmeye sebep olursa, çok vakit harcamam gerekirse gibi bazı şüpheler geliyor. Kompost yapmak için büyük bir alana ya da bahçeye ihtiyaç olduğuna dair yanlış inanışlar da var. Yaşadığın ev için uygun kompost yöntemini seçerek bir çöp kutusu için ihtiyacın olan alan büyüklüğünde bir yerde, koku ya da böceklenme olmaksızın organik atıklarını değerlendirebilirsin. Bokashi kompostu ve vermikompost apartman dairesinde kolaylıkla yapabileceğin iki kompost çeşidi.
Bokashi Kompostu
Bokashi komposto evde yapmaya en uygun kompost çeşitlerinden biri. Bir kovada yapılıyor ve kovadan daha fazla yer kaplamıyor. Bokashi kompostu temelde turşu gibi, yoğurt gibi bir fermantasyon yöntemi. Japonya temelli Bokashi’nin Japonca’da kelime anlamı “fermente edilmiş organik madde”.
Fermantasyon havasız ortamda gerçekleştiği için kapağını açmadığın sürece herhangi bir kokuyla karşılaşmazsın. Az yer kapları ve diğer kompostlara atılamayan et, süt ürünü, pişmiş yiyecekler gibi pek çok organik atığı dönüştürebilir. Bokashi kompostuna atmaman gerekenler çürümüş ve küflenmiş gıdalar ile organik olmayan maddeler. Çürümüş ve küflenmiş gıdalar fermantasyonu sağlayan mikroorganizmaların yerine zararlı mikroorganizmaların üremesie sebep olabilir. Çay poşetleri plastik içerdiğinden herhangi bir komposta atmamalısın.
Bokashi kompostu yapmak için musluklu bir kova, suyun tabanda birikmesini sağlayacak katı maddeyi yukarıda tutan bir süzgeç ve laktoseruma ihtiyacın var. Bunları satın alabileceğin gibi dilersen kendin de yapabilirsin. Kokopelli Şehirde’nin Bokashi kovası yapım videosunu izleyerek senin için satın almak mı yoksa yapmak mı daha mantıklı karar verebilirsin.
Bokashi Kompostuna Neler Atılır?
- Pişmiş ya da çiğ sebze ve meyve atıkları (narenciyeler ve soğan dahil)
- Yumurta kabukları
- Kahve ve çay posası
- Ekmek
- Balık
- Et
- Peynir
Vermikompost (Solucan Kompostu)
Vermikompost yani solucan kompostu evde küçük alanda yapabileceğin diğer bir komport türü. İki plastik kutuyu içi içe geçirerek yapacağın solucan kompostunu mutfak ya da kapalı balkon dolabında saklayabilirsin. Vermikompost, Bokashi kompostuna göre biraz daha fazla özen ister. Bu yöntemde organik atıkları komposta kırmızı solucanlar çeviriyor. Solucanların yaşadığı ortamı sevmesi çok önemli. Açık balkonda tutmamanda fayda var, çünkü güneş ve aşırı soğuk solucanları öldürebilir. 12 – 23 °C arası sıcaklık en ideali.
Vermikompost, evcil hayvan beslemek gibidir. Düzenli aralıklarla solucanlarını beslemelisin ve onlar için uygun ortamı sağlamalısın. Solucan kompostu yapmak için bu videodan faydalanabilirsin.
Vermikomposta Neler Atılır?
- Narenciye ve soğan hariç meyve ve sebze kabukları
- Yumurta kabukları
- Çay ve kahve posası
Et, balık, peynir, pişmiş yemek ve narenciyeler solucan kompostuna atmak için uygun besinler değil. Solucanlar yağlı gıdaları sevmez. Narenciyeler asidik ortam yaratarak solucanlara zarar verir.
Kompost Yaparken İşine Yarayabilecek Ürünler
Bokashi Kompostu Sıvısı (Laktoserum)
Bokashi kompostu yaparken kullanacağın laktoserumu kendin hazırlayabileceğin gibi satın da alabilirsin. İlk kez kompost yapıyorsan, zararlı bakterilerin üremesini engellemek için hazır serum almanda fayda var.
Bokashi kompostu setini de dilersen ihtiyacın olan büyüklükte musluklu kova kullanarak kendin yapabilirsin, dilersen satın alabilirsin. Kokopelli Şehirde’nin Bokashi kompostu setinde ihtiyacın olan laktoserum, talaş gibi malzemeler de bulunuyor. Pakette yer alan kılavuz ile kompost yapmaya kolayca başlayabilirsin.
Kitap: Şehirde Kompost – Rebecca Louie
Evinde ya da bahçesinde kompost yapan herkesin kitaplığında bulunması gereken bir kaynak kitap. Rebecca Louie, Şehirde Kompost kitabında kompostun ne olduğu hakkında detaylı bilgi vermenin yanı sıra, şehirde yapılabilecek kompost çeşitlerini ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini de anlaşılır bir dille anlatıyor.
Bonus:
Kompost yapmaya kendini hazır hissetmiyorsan, yine de balkonundaki ya da bahçendeki bitkiler için doğal gübre kullanmak istiyorsan Farge Organik’in solucan gübresine göz atabilirsin.
